Bebek ve çocuklarda aşı takvimi, sağlıklı büyüme ve gelişim için en önemli sağlık uygulamalarından biridir.
Aşılar, çocukları tehlikeli bulaşıcı hastalıklardan korurken aynı zamanda toplum sağlığının da güvende kalmasını sağlar.
2025 yılı itibarıyla, T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen yeni çocuk aşı takvimi güncellemeleri, uluslararası sağlık standartlarına uygun şekilde düzenlenmiştir.

Magnet Hastanesi, ailelere aşı takvimi danışmanlığı, aşı uygulamaları ve çocuk sağlığı kontrolü hizmetlerini sunmaktadır.

1. Aşı Nedir?

Hastalıklara karşı vücudun bağışıklık sistemini güçlendirmek için ölü veya zayıflatılmış bakteri ve virüslerden oluşan, laboratuvar ortamında hazırlanan sıvılara aşı denir.
Aşılar, vücudu hastalıklardan korumak için yapılır.

Aşılar tercihe göre koldan veya bacaktan uygulanabilir; bazı aşıların ise ağızdan verilmesi ya da cilt altına yapılması gerekir.

Aşılama işlemi, ülkelerin vatandaşlarına ücretsiz sunduğu koruyucu sağlık hizmetleri kapsamındadır.

2. Aşı Çeşitleri Nelerdir?

Aşı çeşitleri; canlı, ölü, toksoid, alt birim, konjuge, mRNA, vektör ve protein temelli olarak sınıflandırılabilir.

Aşı türleri ve açıklamaları:

a. Canlı Zayıflatılmış Aşılar

Hastalık yapan mikroorganizmaların güçsüzleştirilmiş hâli kullanılır.
Vücutta çoğalabilir ama hastalık yapmaz; güçlü bağışıklık oluşturur.
Örnekler: KKK (Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak), Suçiçeği, Rotavirüs, Canlı Polio (OPV)

b. İnaktif (Ölü) Aşılar

Mikroorganizmalar tamamen öldürülerek hazırlanır.
Örnekler: IPV (İnaktif Polio), Hepatit A, Grip aşısı

c. Toksoid (Toksin Temelli) Aşılar

Bakterilerin oluşturduğu toksinlerin etkisiz hâle getirilmiş formu kullanılır.
Örnekler: Tetanoz, Difteri

d. Alt Birim (Subunit) Aşılar

Mikroorganizmanın tamamı yerine sadece bağışıklık oluşturan parçaları kullanılır.
Örnekler: Hepatit B, HPV, bazı menenjit aşıları

e. Konjuge Aşılar

Zayıf antijenler bağışıklığı güçlendirmek için başka moleküllerle birleştirilir.
Örnekler: Hib, Menenjit, Zatürre (Pnömokok) aşıları

f. mRNA Aşıları

Virüsün genetik bilgisinin bir parçası kullanılarak vücudun koruyucu protein üretmesi sağlanır.
Örnekler: COVID-19 mRNA (BioNTech vb.)

g. Vektör Aşıları

Zararsız bir virüs taşıyıcı olarak kullanılır.
Örnekler: COVID-19 (AstraZeneca, Sputnik V)

h. Protein Bazlı Aşılar

Laboratuvar ortamında üretilmiş saf protein parçaları kullanılır.
Örnekler: Bazı COVID-19 aşıları, HPV

3. Bebek ve Çocuklarda Aşıların Yan Etkileri ve Zararları

Aşılar, bebek ve çocukları ciddi ve ölümcül olabilen bulaşıcı hastalıklardan korumak için geliştirilmiş en önemli koruyucu sağlık uygulamalarıdır.
Her tıbbi uygulamada olduğu gibi, aşıların da yan etkileri olabilir ancak çoğu hafif ve geçicidir.

a. Yaygın ve Hafif Yan Etkiler

• Ateş

• Aşı yapılan bölgede kızarıklık, şişlik veya ağrı

• Huzursuzluk

• Yorgunluk, uyku hâli

• İştahsızlık

• Uykusuzluk

• Eklem ağrısı

Bu yan etkiler 3–4 gün içinde kendiliğinden geçer.
Gerekirse doktor önerisiyle parasetamol verilebilir.

b. Seyrek Görülen Yan Etkiler

• 38.5°C üstü ateş

• Kolda/bölgede sertleşme ve büyük şişlik

• Dö k üntü veya hafif alerjik reaksiyonlar

Genellikle kısa sürede düzelir.

c. Nadir ama Ciddi Yan Etkiler

• Anafilaksi (şiddetli alerjik reaksiyon) — Çok nadir (milyonda 1–2)

• Febril konvülsiyon (ateşe bağlı nöbet)

• Aşırı lokal reaksiyon, morarma, yoğun şişlik

Ailelerin Bilmesi Gerekenler

• Aşı sonrası hafif ateş normaldir.

• Ciddi yan etkiler çok nadirdir.

• Aşı yaptırmamak, çocuğun ölümcül hastalıklara yakalanma riskini çok daha fazla artırır.

• Olağan dışı belirti (çok yüksek ateş, solunum güçlüğü, bilinç değişikliği) görüldüğünde doktora başvurulmalıdır.

4. 2025 Aşı Takvimi Güncellemeleri

1 Ocak 2016’dan sonra doğan çocuklar için 2025 aşı takviminde bazı değişiklikler yapılmıştır.
Bu düzenlemeler bilimsel veriler ve DSÖ önerileri doğrultusunda hazırlanmıştır.

Detaylı bilgi için T.C. Sağlık Bakanlığı web sitesi ziyaret edilebilir.

5. Bebek ve Çocuklarda Aşıların Önemi

Bebeklerin bağışıklık sistemi tam gelişmediği için bulaşıcı hastalıklar bu dönemde çok ağır seyredebilir.
Aşılar, bu hastalıklara bağlı ölüm ve sakatlanma riskini büyük ölçüde azaltır.

Aşıların Önemi:

• Bağışıklık kazandırır.

• Toplum bağışıklığını güçlendirir.

• Ölümcül hastalıkları önler.

• Gelecek nesilleri korur.

Magnet Hastanesi, ebeveynlere düzenli takip ve profesyonel danışmanlık hizmeti sunmaktadır.

6. Aşıların Bebek ve Çocuklarda Etkisi Nasıl Oluşur?

Aşıyla verilen ölü veya zayıflatılmış mikroorganizmalar, bağışıklık sistemi tarafından tanınır.
Savunma hücreleri bu mikroorganizmaya karşı hafıza geliştirir ve bu hafıza uzun yıllar devam eder.

Çocuk aynı mikroorganizmayla tekrar karşılaştığında, bağışıklık sistemi hemen tepki verir ve hastalık ya hiç oluşmaz ya da çok hafif geçirilir.

7. Aşı Takvimi Nedir?

Ülkeler, toplumsal bağışıklığı sağlamak ve çocukluk döneminde hastalıkları önlemek için bir “aşı takvimi” uygular.

Bu sayede:

• Bebek ve çocuk ölümleri azalır.

• Salgınlar önlenir.

• Ciddi hastalıkların yükü hafifler.

• Sağlık harcamaları azalır.

  
  

8. 2025 Aylara Göre Çocuk Aşı Takvimi

a. Doğumda Yapılan Aşılar

• Hepatit B (1. doz)

b. 1. Ay Aşısı

• Hepatit B (2. doz)

c. 2. Ay Aşısı

• BCG (Verem aşısı)

• DaBT-IPA-Hib (karma aşı: difteri, boğmaca, tetanoz, çocuk felci, Hib)

• KPA (Konjuge pnömokok aşısı)

• Rotavirüs (ağızdan, ilk doz)

d. 4. Ay Aşısı

• DaBT-IPA-Hib (2. doz)

• KPA (2. doz)

• Rotavirüs (2. doz)

e. 6. Ay Aşısı

• DaBT-IPA-Hib (3. doz)

• Hepatit B (3. doz)

• KPA (3. doz)

f. 12. Ay Aşısı

• KKK (Kızamık-Kızamıkçık-Kabakulak)

• KPA rapel

• Suçiçeği

g. 18. Ay Aşısı

• DaBT-IPA-Hib (pekiştirme dozu)

h. 4–6 Yaş Aşıları

• DaBT-IPA rapel

• KKK (2. doz)

ı. 9 Yaş (Kız çocukları için önerilir)

• HPV aşısı (2025 itibarıyla resmi takvime eklenmeye başlanmıştır)

9. Aşı Takvimine Uymanın Faydaları

• Hastalık riskini minimuma indirir

• Okul dönemi sağlık güvenliğini artırır

• Salgınların önlenmesine katkı sağlar

• Çocukların bağışıklık sistemini güçlü tutar

Magnet Hastanesi, aşı öncesi ve sonrası ailelere bilgilendirme sunmaktadır.

10. Aşı Uygulamaları Hakkında Bilinmesi Gerekenler

• Aşı sonrası hafif ateş, kızarıklık, huysuzluk normaldir

• Aşı günü çocuğun hasta olmaması önerilir

• Aşı ertelenirse en kısa sürede telafi edilmelidir

• Aşıların soğuk zincir koşullarında saklanması çok önemlidir

11. Aşı Uygulamalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler

a. Zamanlama

Aşıların zamanında yapılması çok önemlidir.
Atlanan doz varsa mutlaka çocuk doktoruyla görüşülmelidir.

b. Soğuk Zincir

Aşıların saklanma koşulları, raf ömrü ve soğuk zincir mutlaka kontrol edilmelidir.

c. Yan Etkiler

Aileler olası yan etkiler konusunda bilgilendirilmelidir.

12. Farklı Aşılar Aynı Anda Uygulanabilir mi?

Evet.
Birçok aşı aynı gün uygulanabilir ve bu tıbben güvenlidir.

• Bağışıklık sistemi aynı anda birden fazla antijene yanıt verebilir

• Korunma daha hızlı sağlanır

• DSÖ ve Sağlık Bakanlığı tarafından önerilen bir uygulamadır

• Nadiren enjeksiyon bölgesinde ağrı, hafif ateş olabilir

13. Aşılar Otizm Yapar mı?

Hayır.
Aşıların otizme yol açtığına dair hiçbir bilimsel kanıt yoktur.

• 1998’deki sahte çalışma geri çekilmiştir

• DSÖ, Amerikan Pediatri Akademisi ve bilimsel kuruluşlar: Aşılar otizme neden olmaz

• Otizmin nedeni genetik ve çevresel faktörlerdir

Aşı yaptırmamak ciddi sağlık risklerine yol açar.

14. Hangi Durumlarda Aşı Yapılmaz?

15. Sıkça Sorulan Sorular

a. 2025 aşı takvimi neden güncellendi?

Yeni bilimsel veriler ve uluslararası standartlar doğrultusunda.

b. Aşıların yan etkileri var mı?

Hafif ateş, kızarıklık olabilir; ciddi yan etkiler çok nadirdir.

c. Aşı günü çocuk hasta olursa?

Hafif soğuk algınlığı engel değildir; yüksek ateş varsa ertelenir.

d. HPV aşısı zorunlu mu?

Zorunlu değildir, fakat 9 yaş üzeri kız çocuklarına önerilir.

e. Canlı aşılar hangileridir?

Kızamık, kızamıkçık, kabakulak, suçiçeği, rotavirüs, OPV.

f. Hepatit B taşıyıcı annelerin bebeklerinde uygulama?

Bebek doğar doğmaz Hepatit B + ilk 12 saatte immün globulin yapılır.

g. Kolda iz bırakan aşı hangisi?

BCG (Verem aşısı).

h. Aşılar nasıl takip edilir?

Aşı kartı, çocuk doktoru ve aile hekimi üzerinden.

ı. Aşıları devlet karşılıyor mu?

Evet, çoğu aşı ücretsizdir.

i. Aşılar koldan mı bacaktan mı yapılır?

2 yaşına kadar bacaktan; 2 yaştan sonra koldan.

j. Zorunlu bebek aşıları nelerdir?

Hepatit B, BCG, DaBT-IPA-Hib, KPA, OPV, KKK, Suçiçeği, Hepatit A.

k. Enfeksiyon varken aşı yapılır mı?

Ciddi enfeksiyonda yapılmaz; hafif nezle engel değildir.

l. Canlı aşının yapılmaması gereken durumlar?

Anafilaksi, bağışıklık yetmezliği, gebelik, ciddi enfeksiyon, immün globulin tedavisi.

Aşı Takvimi Tablosu

Magnet Hastanesi ile Güvenli Aşı Takibi

Magnet Hastanesi çocuk aşılarının güvenle uygulanması ve takibi konusunda danışmanlık sunmaktadır.

magnethastanesi.com.tr
0312 212 8080