Çocuklarda göz sağlığı, hem eğitim başarıları hem de sosyal yaşamları için kritik öneme sahiptir. Çocukluk döneminde ortaya çıkan göz hastalıkları, erken teşhis edilmediği takdirde kalıcı görme bozukluklarına yol açabilir. Bu nedenle ebeveynlerin, çocuklarının göz sağlığını düzenli olarak takip etmesi ve şüpheli bir durumda vakit kaybetmeden göz doktoruna başvurması çok önemlidir.

Bu yazıda, çocuklarda sık görülen göz hastalıkları, nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri detaylı olarak ele alınacaktır.

Çocuklarda Yaşa Göre Göz Muayenesi

Çocuklarda düzenli göz kontrolü, hem okul başarısı hem de görme sağlığı açısından kritik önem taşır.

“Çocuklarda göz muayenesi hangi aralıklarla yapılmalı?” sorusu ebeveynler tarafından sık sorulur ve uzmanlar genellikle her yıl düzenli muayene önerir.

Çocuklarda En Yaygın Göz Hastalıkları

1. Çocuklarda Şaşılık (Strabismus)

Şaşılık, çocuklarda en çok görülen göz hastalıklarındandır. Göz kaslarının uyumsuz çalışması sonucu, gözlerden birinin veya her ikisinin farklı yönlere kayması ile ortaya çıkar. Doğuştan şaşılık veya sonradan şaşılık görülebilir. Mutlaka göz doktoruna gidilmeli ve göz muayenesi yapılarak takibe alınmalıdır.

Çocuklarda göz kayması, genellikle ebeveynler tarafından kolay fark edilir ve ihmal edilmemesi gereken bir durumdur. Bebeklerde şaşılık, ilk aylarda fark edilebilir ve erken tedavi edildiğinde başarı şansı daha yüksektir.

Çocuklarda Şaşılık Belirtileri

a) Gözlerin paralel olmaması
b) Çift görme
c) Baş ağrısı ve göz yorgunluğu
ç) Çocuğun başını eğerek görmeye çalışması

Çocuklarda Şaşılık Tedavisi

a) Gözlük kullanımı
b) Göz egzersizleri
c) Göz bandı (sağlıklı gözü kapatma yöntemi)
ç) Cerrahi müdahale (ilerlemiş vakalarda şaşılık ameliyatı) önerilir

Erken tedavi edilmeyen şaşılık, çocuklarda kalıcı görme kaybına ve göz tembelliğine (ambliyopi) neden olabilir.

2. Çocuklarda Göz Tembelliği (Amblyopi)

Çocuklarda görme gelişiminin yetersiz kalması sonucu ortaya çıkar. Genellikle şaşılık veya kırma kusurları ile birlikte görülür. Göz ve beyin arasındaki bağlantıların zayıflaması sonucu göz–beyin birlikte çalışması bozulur ve göz tembelliği oluşur.

“Çocuklarda göz tembelliği kaç yaşına kadar tedavi edilebilir?” sorusu aileler için önemlidir. Erken dönemde başlanan tedaviler genellikle daha başarılı olurken, ileri yaşlarda tedavi zorlaşır.

Çocuklarda Göz Tembelliği (Amblyopi) Belirtileri

a) Tek gözle daha net görme
b) Gözlerde kayma
c) Görme keskinliğinde azalma
ç) Okurken veya televizyon izlerken gözleri kısmak

Çocuklarda Göz Tembelliği Tedavisi

a) Gözlük kullanımı
b) Sağlıklı gözün kapatılması ile tembel olan gözün çalışmaya zorlanması (göz bandı tedavisi)
c) Görme terapileri
ç) Bazı durumlarda cerrahi müdahale

Göz tembelliği erken dönemde tedavi edilmezse, ilerleyen yaşlarda düzeltilmesi oldukça zorlaşır.

3. Çocuklarda Göz Enfeksiyonları (Konjonktivit)

Konjonktivit, çocuklarda en sık rastlanan göz enfeksiyonları arasındadır. Gözün beyaz kısmını ve göz kapağını örten zarın iltihaplanması ile ortaya çıkar. Çocuklarda göz enfeksiyonu tedavisi, enfeksiyonun nedenine göre planlanır.

Konjonktivit (Göz Enfeksiyonu) Belirtileri

a) Gözde kızarıklık ve şişlik
b) Sulanma ve kaşıntı
c) Sarı veya beyaz renkte yapışkan akıntı
ç) Işığa hassasiyet

Konjonktivit (Göz Enfeksiyonu) Tedavisi

a) Bakteriyel konjonktivit → Antibiyotikli göz damlaları
b) Viral konjonktivit → Destek tedavi ve hijyen önlemleri
c) Alerjik konjonktivit → Antihistaminik damlalar

“Çocuklarda konjonktivit bulaşıcı mı?” sorusu ebeveynler arasında en sık sorulan sorudur. Konjonktivit bulaşıcıdır. Bu nedenle çocukların el hijyenine mutlaka dikkat edilmelidir.

4. Çocuklarda Göz Kapağı Düşüklüğü (Ptosis)

Ptosis, bir veya iki göz kapağının normalden düşük olmasıdır. Doğuştan olabileceği gibi sinir sistemi bozuklukları da sebep olabilir. Ciddi vakalarda, çocuklarda göz kapağı düşüklüğü ameliyatı görme alanını genişletmek ve göz tembelliğini önlemek amacıyla uygulanır.

Çocuklarda Göz Kapağı Düşüklüğü Belirtileri

a) Göz kapağının düşük görünmesi
b) Görme alanında kısıtlanma
c) Çocuğun başını geriye atarak bakması

Çocuklarda Göz Kapağı Düşüklüğü Tedavisi

a) Hafif vakalarda takip
b) Görme alanını ciddi şekilde etkileyen durumlarda göz kapağı ameliyatı gereklidir

Tedavi edilmezse çocuklarda görme kaybına ve göz tembelliğine yol açabilir.

5. Çocuklarda Göz Yaralanmaları ve Travmalar

Çocuklar oyun oynarken veya kazalar sonucu gözlerini sıkça yaralayabilirler. Acil durumlarda çocuklarda göz yaralanması tedavisi geciktirilmemelidir; çünkü kalıcı görme kaybına yol açabilir.

Çocuklarda Göz Yaralanmaları Belirtileri

a) Gözde ağrı ve sulanma
b) Kızarıklık veya kanama
c) Gözün dış görünümünde değişiklik
ç) Görmede bulanıklık

Çocuklarda Göz Yaralanmaları Tedavisi

a) Hafif yaralanmalarda antibiyotikli damlalar
b) Ciddi travmalarda acil cerrahi müdahale

Göz yaralanmaları ihmal edilmemeli, derhal bir göz uzmanına başvurulmalıdır.

6. Çocuklarda Kırma Kusurları (Refraktif Hatalar)

Çocuklarda en sık rastlanan göz sorunlarından biri de kırma kusurlarıdır.

a) Miyopi (uzağı görememe): Bulanık uzak görüş, en sık okul çağındaki çocuklarda görülür. Görüşü düzeltmek için genellikle gözlük önerilir. Çocuklarda miyop tedavisi düzenli göz muayenesi ile başlar.

b) Hipermetropi (yakını görememe): Çocuklarda ilk 3 yaşta bir miktar gerileyebilse de sonraki yaşlarda derecesi değişmez, gözlük kullanımı gerekir. Çocuklarda hipermetrop tedavisi, erken yaşta başlandığında öğrenme sürecini olumlu etkiler.

c) Astigmatizm (bulanık görme): Gözlük kullanımı önerilir. Çocuklarda astigmatizm belirtileri arasında bulanık görme ve baş ağrısı yer alır.

Çocuklarda kırma kusurları, düzenli göz muayenesi ile kolaylıkla tespit edilir.

Çocuklarda Kırma Kusurları Belirtileri

a) Tahtayı görmekte zorlanma
b) TV veya tableti yakından izleme
c) Sürekli göz kısmak
ç) Baş ağrısı ve göz yorgunluğu

Çocuklarda Kırma Kusurları Tedavisi

a) Gözlük
b) Kontakt lens
c) İleri yaşlarda lazer cerrahisi

7. Gözyaşı Kanal Tıkanıklığı

Çocuklarda gözyaşı kanal tıkanıklığı tedavisi, göz doktorunun göstereceği şekilde ve yönde gözyaşı kanallarına masaj yapılmasıyla tıkanıklığın açılmaya çalışılması şeklinde uygulanır. Eğer açılmazsa cerrahi yöntem uygulanır.

8. Çocuklarda Göz Altı Morlukları

Çocuklarda göz altı morlukları nedenleri arasında alerjik hastalıklar ve vitamin eksiklikleri sayılabilir.

Göz altındaki kılcal damarların belirginleşmesi, alt göz kapağında morluk olarak gözlemlenir. En sık nedeni alerjilerdir. Alerjik rinit, alerjik konjonktivit, alerjik sinüzit en sık nedenleridir. Çocuklarda göz altı morluklarının en sık nedeni ise çoğunlukla alerjik konjonktivittir.

Çocuklarda göz altı morlukları, B–C–D–K–E vitamini eksikliklerinde de görülebilir.

Çocuklarda göz altı morlukları nedenleri arasında alerjik hastalıklar ve vitamin eksiklikleri sayılabilir.

9. Çocuklarda Çift Görme

Çift görme, görüntünün bir değil iki kere görülmesidir ve ciddiye alınması gereken bir durumdur. Zamanla beyin ikinci görüntüye kendini kapatır ve göz tembelliği de oluşmaya başlar.

“Çocuklarda çift görme neden olur?”
Çoğunlukla göz kaslarındaki uyumsuzluk ve sinirsel sorunlardan kaynaklanır.

Çocuk Göz Sağlığı Tanı Yöntemleri

Çocuklarda göz muayenesi, doğumdan itibaren belirli aralıklarla yapılması gereken çok önemli bir taramadır. Çocukların algılama, öğrenme ve okul başarılarını etkiler. Bu nedenle doğumdan itibaren kontroller yapılmalıdır.

Bebeklerde göz muayenesi, ilk aylarda yapılmalı ve olası doğumsal göz problemleri erken dönemde tespit edilmelidir. Göz doktoru tarafından yapılan kapsamlı göz muayeneleri ile erken tanı ve tedaviler mümkündür.

Görsel Nesne Testi

Yeni doğan bebeğin göz hizasında ilgisini çekecek bir nesnenin sağa, sola, aşağı ve yukarı hareket ettirilmesiyle göz hareketleri ve nesneyi takip edişi kontrol edilir.

Kırmızı Refleks Testi

Şüpheli durumlarda yeni doğan bebeklere yapılan testte göze damla damlatılarak göz bebekleri büyütülür ve lamba tutularak kırmızı yansıma beklenir. Beyaz yansıma, gözde problem olduğunu gösterir.

Göz Bebeği Refleks Testi

Bebeğin her iki gözünde de göz bebeklerine ışık tutulur, ışığa tepkisi ölçülür. Işığa tepki veren göz bebekleri küçülür. Eğer tepki yoksa ve küçülmüyorsa bu ciddi bir sorun olabilir.

Çocuklarda Yaşa Göre Göz Muayenesi

İlk Göz Muayenesi

Yenidoğan bebeklere yapılan ilk göz muayenesi ile kornea, retina problemleri ve katarakt taranır.

İlk Yaş Muayenesi

Yaşına uygun göz hareketleri incelenir; göz teması, göz takibi, şaşılık, göz bebeklerinin eşitliği ve göz bebeği refleksleri değerlendirilir. Problemli durumda tedaviye hemen başlanır.

3 Yaş Göz Muayenesi

Sinirlerin ve sinir sisteminin gelişimini hızlandırdığı dönemdir. Bu nedenle bu yaş grubu çocuklarda görme keskinliği de oturmaya başlar. Görme keskinliği, renk körlüğü ve göz numaraları bu dönemde değerlendirilir.

6 Yaş Göz Muayenesi

Çocuk okula başlamadan önce göz muayenesi ile varsa göz hastalıkları tespit edilerek tedaviye başlanmalı ve takip altına alınmalıdır.

10 Yaş Göz Muayenesi

Ergenlik dönemi başlangıcıdır. Gözle ilgili miyop, astigmat gibi göz hastalıkları sık görülür.

Çocuklarda Göz Hastalıklarının Belirtileri

Aşağıdaki durumlardan biri varsa mutlaka çocuk göz muayenesi düşünülmelidir:

1. Çocuğunuz kitap okurken gözlerini kısmaya çalışıyorsa,

2. Sık sık baş ağrısı çekiyorsa,

3. Gözlerinde kayma veya sulanma fark ediyorsanız,

4. Ailede göz hastalığı öyküsü varsa,

Erken teşhis, çocukların hem okul başarısını hem de yaşam kalitesini artırır.

Çocuklarda Göz Sağlığını Korumak İçin Öneriler

1. Çocuğunuza düzenli göz muayenesi yaptırın.

2. Ekran süresini sınırlayın (TV, tablet, telefon). Çocuklarda ekran süresi göz sağlığını doğrudan etkiler.

3. Dengeli beslenmeye özen gösterin (A–C–E vitamini, Omega-3, lutein, çinko gibi). Çocuklarda göz hastalıklarını önlemek için bu vitaminler önemlidir.

4. Kitap ve defteri yeterli aydınlatma altında okutun.

5. Göz hijyenine dikkat edin.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

Aşağıdaki tüm sorular, içerik aynen korunarak harfle sıralanmıştır.

a. Çocuklarda şaşılık kendiliğinden geçer mi?

Hayır. Çoğu durumda tedavi gerektirir. Erken teşhis edilmezse kalıcı göz tembelliği gelişebilir.

b. Çocuklarda göz muayenesi ne sıklıkla yapılmalı?

İlk muayene 6 ay – 1 yaş arasında, daha sonra okul öncesi dönemde ve okul çağında yılda bir kez yapılmalıdır.

c. Gözlük takmak gözleri tembelleştirir mi?

Hayır. Aksine, gözlük kullanımı gözlerin doğru gelişmesine yardımcı olur.

ç. Çocuklarda göz enfeksiyonu belirtileri nelerdir?

Çocuklarda göz enfeksiyonu belirtileri:

• Gözlerde kızarıklık, yanma, batma, kaşıntı

• Göz kapaklarında şişlik

• Işığa hassasiyet

• Gözlerde berrak veya sarı–yeşilimsi akıntı

Bu şikâyetler göz enfeksiyonu belirtileridir.

d. Konjonktivit bulaşıcı mı?

Evet, özellikle bakteriyel ve viral konjonktivit çok kolay bulaşır.

e. Göz kapağı düşüklüğü tedavi edilmezse ne olur?

Çocuğun görme alanı kısıtlanabilir ve göz tembelliği gelişebilir.

f. Çocuklarda şaşılık kendiliğinden geçer mi? (Tekrar Soru)

Hayır, çoğu durumda şaşılık kendiliğinden düzelmez. Erken dönemde fark edilip tedavi edilmezse kalıcı göz tembelliğine yol açabilir. Bu nedenle düzenli göz muayenesi şarttır.

g. Çocuklarda miyop nasıl anlaşılır?

Miyop, çocuklarda genellikle:

• Tahtayı görememe

• Televizyonu yakından izleme

• Sık sık göz kısmayla

fark edilir. Düzenli göz muayenesi ile kesin teşhis konur.

ğ. Çocuklarda hipermetrop belirtileri nelerdir?

Yakını görememe, gözlerde sulanma, çabuk yorulma ve baş ağrısı hipermetropi belirtileri arasındadır. Özellikle okul çağında öğrenmeyi etkileyebilir.

h. Çocuklarda astigmat tedavisi nasıl yapılır?

Astigmatizm genellikle gözlükle düzeltilir. İleri yaşlarda kontakt lens veya lazer tedavisi de uygulanabilir. Erken teşhis, öğrenme sürecini olumlu etkiler.

ı. Bebeklerde göz muayenesi ne zaman yapılmalı?

İlk göz muayenesi doğumdan sonra 6 ay – 1 yaş arasında yapılmalıdır. Daha sonra 3 yaşında, okul öncesinde ve düzenli aralıklarla kontroller önerilir.

i. Çocuklarda göz altı morlukları hangi hastalıklara işaret eder?

Çocuklarda göz altı morlukları en sık:

• Alerjik rinit

• Alerjik konjonktivit

• Sinüzit

gibi durumlarda görülür. Ayrıca vitamin eksiklikleri de morluklara neden olabilir.

j. Çocuklarda göz kapağı düşüklüğü görmeyi engeller mi?

Evet, ciddi vakalarda görme alanını daraltarak göz tembelliğine yol açabilir. Böyle bir durumda cerrahi tedavi gerekebilir.

k. Çocuklarda göz tembelliği kaç yaşına kadar tedavi edilebilir?

Göz tembelliği genellikle 7–8 yaşına kadar tedavi edilebilir. Bu yaştan sonra tedavi şansı azalır; bu nedenle erken teşhis büyük önem taşır.

Ankara’da Çocuk Göz Hastanesi Nerede Bulurum?

Göz muayeneleri birçok devlet hastanesi ve özel hastanenin göz bölümünde yapılmaktadır. Eğer tercihiniz özel hastane göz muayenesi ise Magnet Hastanesi Göz Polikliniği'nde göz uzmanları tarafından çocuk göz muayenesi yapılmaktadır. Çocuk göz muayenesi randevu için:

Randevu için Magnet Hastanesi: 0312 212 8080
Online Randevu: magnethastanesi.com.tr